در زمان قاعدگی هورمون استروژن و پروژسترون توسط تخمدان‌ها تولید می‌شوند. این هورمون موجب ضخیم شدن دیواره رحم شده و برای بارداری آماده می‌کند. ضخیم شدن دیواره رحم ۱ روند طبیعی در چرخه قاعدگی می‌باشد. در هر دوره قاعدگی پوشش داخلی رحم کمی و در اندازه مشخصی ضخیم می‌شوند. در این صورت رحم برای بارداری آماده می‌شود. زمانی که بارداری رخ ندهد این پوشش ریخته شده و خونریزی اتفاق می‌افتد.
به‌عبارت‌دیگر می‌توان ضخیم شدن دیواره را این‌گونه توجیه نمود که در اواسط چرخه قاعدگی از یکی از تخمدان‌ها تخمک آزاد می‌شود. سپس هورمون پروژسترون در بدن افزایش یافته و موجب آمادگی رحم برای بارداری می‌شود.
همان‌طور که گفته شد اگر بارداری رخ دهد، مقدار هورمون‌های استروژن و پروژسترون کاهش یافته و منجر به ریزش داخلی می‌شوند. ازاین‌رو قاعدگی رخ می‌دهد. درصورتی‌که ضخیم شدن دیواره رحم بیش از حالت معمول باشد، می‌تواند منجر به بیماری‌هایی همچون سرطان گردد.
ضخیم شدن دیواره رحم چیست؟
ضخیم شدن رحم یا هایپرپلازی آندومتر به ضخامت دیواره داخلی گفته می‌شود. در حالت عادی در هر چرخه قاعدگی این ضخیم شدن به علت ترشح هورمون‌های استروژن و پروژسترون رخ می‌دهد. اگر این ضخامت از حالت طبیعی خود خارج شود مشکلاتی را برای زنان به همراه داد.
به‌طورکلی علت ضخیم شدن دیواره‌های رحم وجود هورمون استروژن در بدن است. درصورتی‌که تخمک‌گذاری رخ ندهد، پروژسترون نیز تولید نمی‌شود. در این صورت ناحیه تناسلی برای پاسخگویی به هورمون استروژن به رشد خود ادامه داده و از حالت طبیعی خود خارج می‌شود.
در حالت عادی ضخامت دیواره رحم مشکل‌ساز نبوده اما می‌تواند خود عامل مشکلاتی همچون سرطان شود. اندازه ضخامت این ناحیه با کمک آزمایش‌های ام آر آی و سونوگرافی می‌تواند در تشخیص دوره قاعدگی یا یائسگی زنان مؤثر باشد.
ضخیم شدن دیواره رحم و اندازه ضخامت دیواره رحم در سنین مختلف
در سنین مختلف ضخامت دیواره نیز می‌تواند اندازه‌های متفاوتی داشته باشد. برخی از سنین و در برخی از دوره‌ها اندازه ضخامت این قسمت به‌صورت زیر می‌باشد:
اطفال
تمامی افراد قبل از بلوغ ضخامت رحم بسیار نازکی دارند که همچون ۱ خط نازک است. در برخی از موارد ضخامت این ناحیه آن‌قدر نازک است که با سونوگرافی نیز مشاهده نمی‌شود.
بارداری
در هنگام بارداری ۱ تخمک بارورشده و لقاح یافته است. ازاین‌رو برای زنده ماندن به دیواره رحم می‌چسبد و منجر به ضخیم شدن این ناحیه می‌شود. در این دوران ضخامت به ۲ میلی‌متر نیز می رشد.
پس از زایمان
ضخیم شدن دیواره رحم پس از زایمان از دوره بارداری نیز بیشتر است. در این حالت لخته‌های خون و بافت‌های قدیمی در رحم باقی می‌مانند و این ناحیه را ضخیم‌تر می‌کنند.
پیش از یائسگی
در سنین باروری ضخامت دیواره رحم با توجه به چرخه قاعدگی کم و زیاد می‌شود. درنتیجه می‌توان آن‌ها را در زمان‌های مختلفی در اندازه‌های مختلفی مشاهده نمود.
انواع ضخیم شدن دیواره رحم
ضخیم شدن دیواره رحم یا هایپرپلازی آندومتر در صورتی که ضخیم شدن به صورت غیر عادی باشد رخ می‌دهد. در این حالت ۴ نوع ضخامت وجود دارد:
۱- ضخامت ساده
۲- ضخامت پیچیده
۳- ضخامت ساده غیرمعمول
۴- ضخامت غیرمعمول و پیچیده
علائم ضخیم شدن دیواره رحم
علائمی که به‌طورمعمول در هنگام این عارضه مشاهده می‌شود شامل موارد زیر است که فرد پس از مشاهده آن‌ها باید به متخصص زنان مراجعه نماید:
- مشکلات باروری
- خونریزی قاعدگی پس از یائسگی
- خونریزی و لکه بینی بین ۲ دوره قاعدگی
- عدم داشتن ۱ دوره قاعدگی قبل از یائسگی
- چرخه قاعدگی کمتر از ۲۴ روز یا بیشتر از ۳۵ روز
- خونریزی‌های بسیار شدید و طولانی در دوره قاعدگی
علت‌های ضخیم شدن دیواره رحم
به‌طورکلی علت ضخیم شدن دیواره رحم وجود هورمون استروژن در بدن است. درصورتی‌که تخمک‌گذاری رخ ندهد، پروژسترون نیز تولید نمی‌شود. در این صورت دیواره به رشد خود ادامه داده و از حالت طبیعی خود خارج می‌شود. به این حالت میگوییم ضخیم شدن دیواره رحم که برخی از دلایل ضخیم شدن دیواره رحم عبارت‌اند از:
۱- متوقف شدن تخمک‌گذاری و تولید نشدن هورمون پروژسترون
۲- مصرف داروهایی که همچون استروژن عمل می‌کنند.
۳- چاقی بیش‌ازحد
۴- دوره قاعدگی نامنظم
۵- مصرف بیش‌ازحد استروژن پس از یائسگی
۶- نازایی
۷- سندروم یا پلی کیستیک
۸- قاعدگی‌های بیش از ۷ روز
۹- قاعدگی قبل از سن ۱۲ سال
چه افرادی بیشتر در معرض ضخیم شدن دیواره رحم قرار دارند؟
افراد زیر بیش از سایر افراد در معرض این عارضه قرار دارند:
۱- زنانی که دارای اضافه‌وزن شدید هستند.
۲- افرادی که سابقه بیماری دیابت دارند.
۳- افراد بالای ۳۵ سال
۴- زنان سفیدپوست
۵- افرادی که در سنین بالا یائسه شده‌اند.
۶- افرادی که در سنین بسیار پایین پریود شده‌اند.
۷- افراد سیگاری
۸- افرادی که سابقه خانوادگی سرطان تخمدان، روده بزرگ یا رحم را دارند.
تشخیص ضخیم شدن دیواره رحم
جهت تشخیص این مسئله متخصص زنان می‌تواند آزمایش‌های زیر را تجویز نماید:
- سونوگرافی ترنس واژینال
- استفاده از امواج صوتی جهت تشخیص اندازه آن
روش‌های درمانی این عارضه
به‌طورکلی ۲ نوع درمان برای ضخیم شدن دیواره رحم وجود دارد که این درمان‌ها با توجه به نوع ضخامت و حاد بودن آن انتخاب می‌شود.
۱- اگر این مسئله به علت سرطان نباشد، در این صورت می‌توان توسط پروژستین آن را درمان نمود. این درمان و مقدار و زمان دریافت آن بستگی به سن فرد و نوع ضخامت این ناحیه دارد.
۲- اگر ضخم شدن دیواره شدید و حاد باشد:
در این صورت ممکن است منجر به سرطان گردد. در این حالت می‌توان با برداشتن رحم بهترین درمان را انجام داد.
پیشگیری از ضخیم شدن دیواره رحم
با رعایت برخی از نکات می‌توان از ضخیم شدن دیواره جلوگیری نمود. این نکات عبارت‌اند از:
- از مصرف دخانیات خودداری نمایید.
- اگر اضافه‌وزن دارد با کاهش وزن از ضخیم شدن رحم جلو جلوگیری نمایید.
- درصورتی‌که پس از یائسگی از استروژن استفاده می‌کنید با مشورت متخصص زنان از پروژسترون نیز استفاده نمایید.
- درصورتی‌که برای تنظیم قاعدگی از قرص‌های ضدبارداری استفاده می‌کنید باید توجه داشته باشید که این قرص‌ها حاوی استروژن و پروژسترون نیز باشند.
سخن پایانی
همان‌طور که گفته شد درصورتی‌که ضخیم شدن دیواره رحم بیش از حالت طبیعی خود رخ دهد می‌تواند مشکل‌ساز شود. ازاین‌رو توجه به نشانه‌های این مشکل بسیار ضروری بوده و در صورت مشاهده آن‌ها باید به پزشک متخصص زنان مراجعه نمود.
مشاوره قبل از بارداری و معاینه‌های سالانه و مرتب ازجمله نکاتی بوده که زنان در سنین باروری باید به آن توجه بسیاری داشته باشند. پیشنهاد ما به شما عزیزان دکتر ناهید مظاهری متخصص زنان می‌باشد. با مشاوره قبل از بارداری نزد دکتر مظاهری که دکتر زنان اصفهان هستند، می‌توانید بسیاری از نگرانی‌های خود را کاهش دهید.
