یائسگی بر پوکی استخوان زنان تأثیر زیادی دارد. چون استروژن یک هورمون زنانه است که از استخوان‌ها نگهداری می‌کند. زمانی که شما وارد دوران یائسگی یا همان قطع عادت ماهانه می‌شوید بدون شک سطح استروژن بدنتان کم خواهد شد. پس بنا به گفته موسسه بنیاد ملی پوکی استخوان (NOF) کاهش سطح استروژن در بدن می‌تواند تحلیل رفتن استخوان را تشدید کند. در نتیجه پوکی استخوان از سن 30 سالگی به بعد با روند بیشتری پیش می‌رود.
تأثیر یائسگی بر پوکی استخوان زنان
پوکی استخوان یک بیماری خاموش است که سبب ضعیف شدن استخوان‌ها می‌شود. اگر چه این بیماری بین درصد بالایی از زنان و مردان جهان شایع است. ولی زنان با شروع دوران یائسگی یعنی بین 45 تا 55 سالگی بیشتر دچار پوکی استخوان می‌شوند. چون در دوران یائسگی سطح برخی هورمون های زنانه مثل استروژن و پروژسترون به شدت کاهش پیدا می‌کند.
از آنجایی که این هورمون های زنانه نقش مؤثری در سلامت استخوان‌های بدن دارند بنابراین کاهش هورمون های استروژن و پروژسترون می‌تواند به طور مستقیم روی سلول های استخوانی بدن به نام های استئوکلاست، استئوبلاست و استئوسیت ها نقش بسزایی داشته باشد. پس با کم شدن سطح استروژن در بدن سلول های استخوانی به طور طبیعی و با یک روند یکسانی تولید و تکثیر نمی‌شوند.
در نتیجه سلول های استخوانی بیشتر از آن که بتوانند در بدن سلول های جدیدی را با سرعت بالایی بسازند غالباً سلول های خود را از دست خواهند داد. پس با این حال فرد بعد از سن 30 سالگی خصوصاً در زمان یائسگی با کاهش شدید تراکم استخوان و بیماری پوکی استخوان مواجه می‌شود.
سایر عوامل ایجاد کننده پوکی استخوان زنان
اگر چه کاهش سطح استروژن بدن دلیل مهمی برای پوکی استخوان است. ولی عوامل دیگری هم مانند:
- سن
- سیگار کشیدن
- ساختار بدن
- وراثت
- مصرف داروهای خاص
- برخی بیماری ها
و غیره باعث تحلیل رفتن و کاهش تراکم استخوان‌های بدن می‌شود. در واقع زمانی که این عوامل در کنار کاهش سطح استروژن و پروژسترون بدن در دوران یائسگی قرار می‌گیرند مطمئناً سرعت پیشرفت این بیماری را به شدت افزایش می‌دهند.
علائم پوکی استخوان ناشی از یائسگی
چون پوکی استخوان یک بیماری نهفته و خاموش است پس در بیشتر موارد تا قبل از شکستگی های استخوان هیچ علائمی ندارد. در بیشتر مواقع شکستگی های مربوط به پوکی استخوان بدن روی قسمت هایی از مچ دست، مهره‌ها و از همه مهم‌تر روی مفصل ران خود را نشان می‌دهند.
این عارضه می‌تواند روی برخی استخوان‌های دیگر بدن مثل بازو و لگن هم باعث ایجاد شکستگی هایی شود. اما یائسگی تنها روی پوکی استخوان تأثیر ندارد بلکه می‌تواند این بیماری علائم دیگری هم داشته باشد مانند:
- گرگرفتگی
- تغییرات سیکل ماهانه در طول چند سال
- سردردهای شدید
- خشکی واژن
- تعرق های شدید شبانه
- کم شدن میل جنسی
- سخت شدن مفاصل
- تغییرات خلق و خوی
- افسردگی
- اضطراب
- تپش قلب
تشخیص پوکی استخوان زنان بعد از یائسگی
اگر می‌خواهید بدانید که آیا بعد از یائسگی دچار پوکی استخوان شده‌اید یا نه باید با مراجعه به پزشک متخصص یکسری اسکن های مخصوص استخوان DEXA را انجام دهید. این اسکن کاملاً بدون درد است و تقریباً حدود 10 الی 20 دقیقه طول خواهد کشید.
پزشک معالج برای بررسی تراکم استخوان بدن شما نتایج اسکن و آزمایش را با تراکم استخوان یک فرد سالم که هم سن شما باشد مقایسه می‌کند. پزشک متخصص این تفاوت را با حرف T نشان می‌دهد. به این معنا که اگر نمره T اسکن شما بالای 1 باشد پس تراکم استخوان شما نرمال است. ولی اگر نمره T بین 1_ تا 2.5_ باشد پس دچار پوکی استخوان خفیف شده‌اید. اما اگر نمره T زیر 2.5_ باشد به طور حتم در معرض شکستگی استخوان و پوکی استخوان شدید هستید.
درمان یائسگی بر پوکی استخوان زنان
اگر چه کنترل یائسگی و ترشح هورمون های استروژن و پروژسترون بدن به طور طبیعی دست ما نیست. ولی امروزه روش های درمانی زیادی وجود دارد که می‌تواند تأثیر یائسگی بر پوکی استخوان زنان را تا حدی زیادی متوقف کند. چون یائسگی و قطع شدن سیکل قاعدگی نقش مهمی در تحلیل رفتن استخوان‌ها دارد. از طرفی خطر پوکی استخوان را تا حد قابل توجهی افزایش می‌دهد.
تحقیقات نشان داده است که 20% از پوکی استخوان‌ها در زمان یائسگی اتفاق می‌افتد. یعنی از هر 10 نفر خانم بالای 60 سال حداقل 1 نفر به علت کاهش شدید هورمون های استروژن و پروژسترون به پوکی استخوان بدن مبتلا می‌شوند. یکی از مهم‌ترین درمان های پوکی استخوان بر اثر یائسگی عبارتست از:
درمان جایگزین هورمونی
برای اینکه کمبود هورمون های استروژن و پروژسترون بعد از یائسگی در بدن جبران شود باید یکسری هورمون های دیگر (HRT) را جایگزین کنید. مطمئناً این هورمون ها می‌توانند علاوه بر درمان انواع بیماری های زنان تا حد زیادی از تحلیل رفتن استخوان‌ها جلوگیری کنند. حتی HRT می‌تواند برخی علائم دیگر یائسگی مثل گرگرفتگی، تغییرات روحی و تعرق های شبانه را هم کاهش دهد البته باید این نوع درمان را تنها به نظر پزشک متخصص انجام دهید چون این داروهای هورمونی می‌توان باعث تشدید برخی مشکلات دیگر در بدن شود.
کنترل پوکی استخوان بعد از یائسگی
شاید فکر می‌کنید که هیچ وقت شما دچار پوکی استخوان نمی‌شوید. چون مشکلاتی مثل شکستگی استخوان و یا ناراحتی هایی مانند درد مفاصل را تجربه نکرده‌اید. اما بهتر است بدانید که این بیماری هیچ علائم حادی ندارد و تنها با شکستگی استخوان از وجود آن باخبر می‌شوید. بنابراین لازم است قبل از شکستگی استخوان اقدامات مهمی را انجام دهید.
- 30 دقیقه پیاده روی و ورزش به طور روزانه
- مصرف غذاهای کلسیم دار
- مصرف ویتامین D با قرار گرفتن در آفتاب
- خوردن سبزیجات برگ دار
- خودداری از مصرف دخانیات
- خودداری از مصرف الکل
سخن پایانی
دقت کنید پوکی استخوان یک عارضه نگران کننده است که نمی‌توانید آن را به طور کامل متوقف کنید. همچنین قابل درمان قطعی نیست تنها با تغییر سبک زندگی، استفاده از برخی داروهای هورمونی و برخی روش های دیگر می‌توانید از تحلیل رفتن سریع استخوان‌ها جلوگیری کنید. البته با مشورت یک پزشک متخصص می‌توانید تأثیر یائسگی بر پوکی استخوان زنان را به حداقل برسانید. پس اگر به دنبال بهترین متخصص زنان برای این مسئله هستید خوب است بدانید دکتر ناهید مظاهری متخصص زنان و زایمان با توجه به تجربه بالای خود در این زمینه، داروهای مفیدی را جهت کمک به بازسازی و جلوگیری از تحلیل استخوان‌ها بر اثر یائسگی و نامنظم بودن پریود برای شما تجویز می‌کند.
