قاعدگی روند طبیعی بدن زنان می‌باشد که شروع آن از سن 10 سالگی و پایان آن 45 الی 50 سال است. بدن زنان به طور طبیعی باید میانگین تا سن 50 سال پریود شود. اگر زنی قبل از سن 45 سال علائم یائسه شدن را در خود دید باید حتما برای درمان و پیشگیری از پیشرفت آن سریع به پزشک متخصص مراجعه نماید. هورمون‌های استروژن و پروژسترون از جمله هورمون‌های اصلی هستند که در زمان یائسگی دچار تغییر و افت و خیز می‌شوند. یائسگی زودرس می‌تواند با علائمی همچون قاعدگی‌های نامنظم، اختلالت خواب، تغییر خلق و خو، گر گرفتگی و خشکی واژن همراه باشد.
یائسگی چیست؟
یائسگی به معنای پایان دوره باروری زنان می‌باشد. در این زمان تولید استروژن توسط تخمدان‌ها متوقف می‌شود. زمانی می‌توان گفت یک زن یائسه شده است که به مدت 1 سال پریود نشده باشد اما علائم آن را داشته باشد.
یائسگی زودرس چیست؟
در اغلب زنان یائسگی در سنین 45 تا 50 سال رخ می‌دهد. اگر قبل از سن 45 سال تولید استروژن که هورمون تولید مثل می‌باشد متوقف شود یائسگی زودرس اتفاق افتاده است. یائسگی قبل از سن 40 سال را یائسگی پیش رس و سن 40 تا 45 سال را یائسگی زودرس می‌نامند.
عوامل مختلفی می‌توانند موجب یائسه شدن زودرس شوند از جمله مصرف دخانیات و الکل، ژنتیک، مصرف برخی از داروها و درمان‌ها. در صورتی که قبل از سن 45 سالگی علائم یائسگی را در خود مشاهده نمودید حتما به پزشک متخصص زنان مراجعه نمایید.
همچنین بخوانید: بررسی علائم یائسگی
انواع یائسگی زودرس
عموما دو نوع یائسه شدن زودرس وجود دارد که عبارتند از:
1- نوع اول یائسگی زودرس: که به علت جراحی و برداشتن رحم و تخمدان می‌تواند به وجود آید.
2- نوع دوم یائسگی زودرس: به علت عملکرد نامناسب هورمون‌ها و اختلال در آنها می‌باشد که می‌تواند غدد تخمدان و هیپوفیز را تحت تاثیر قرار دهد.
علائم یائسگی زودرس
شایع‌ترین علامت یائسگی زودرس قاعدگی نامنظم یا تاخیر در پریود در دوره‌های قابل توجه می‌باشد. سایر علائمی که نشان دهنده یائسگی زودرس می‌باشد عبارتند از:
- لکه بینی
- خونریزی شدید
- یک سال بدون پریود شدن
- دوره‌های بیش از یک هفته پریودی
- خشکی واژن
- تغییرات میل جنسی
- تغییرات خلق و خو
- گر گرفتگی
- مشکلات خواب
- عرق شبانه
- بی اختیاری ادرار
علت یائسگی زودرس
برخی از دلایل یائسه شدن زودرس عبارتند از:
سبک زندگی
سبک زندگی شخصی تاثیر بسیار زیادی بر یائسگی زودرس دارد. زندگی ناسالم می‌تواند هورمون‌های بدن را دچار اختلال کند از جمله سیگار کشیدن، مصرف الکل، خواب نامناسب داشتن یا ورزش نکردن.
ژنتیک
یائسگی می‌تواند دلایل ارثی داشته باشد که در اینجا بحث ژنتیک به میان می‌آید. زنان معمولا از نظر سن قاعدگی و یائسگی مانند مادران خود هستند. اگر هیچ دلیل برای یائسگی زودرس شما وجود ندارد احتمال اینکه ژنتیک در روند قاعدگی شما تاثیر گذار باشد وجود دارد.
شاخص توده بدنی
زنانی که بسیار لاغر هستند سطح استروژن آنها نسبت به زنان دیگر کمتر ذخیره می‌باشد. سطح استروژن کم می‌تواند موجب یائسگی زودرس شود.
نقض‌های کروموزومی
برخی از نقض‌های کروموزومی می‌توانند موجب یائسگی زودرس شوند که عبارتند از:
- سندروم تونر : سندروم تونر یعنی متولد شدن با یک کروموزوم ناقص که زنانی که به آن مبتلا هستند دارای تخمدان‌هایی می‌باشند که به درستی عمل نمی‌کند. این افراد اغلب زود یائسه می‌شوند.
- دیسژنز گناد (نوعی از سندروم تونر) : در این شرایط تخمدان‌ها روند طبیعی خود را طی نمی‌کنند و باید در دوران بلوغ درمان هورمونی را پیش گرفت.
- سندروم ” ایکس ” : زنانی که مبتلا به سندروم ایکس می‌باشند معمولا به قاعدگی زودرس دچار می‌شوند.
بیماری‌های خود ایمنی
برخی از بیماری‌های خود ایمنی مانند تیروئید و روماتیسم مفصلی می‌توانند در یائسه شدن زودرس تاثیر گذار باشند.
صرع
صرع نوعی اختلال عصبی حاصل تشنج می‌باشد. طبق مطالعات 14 درصد از زنانی که صرع دارند به یائسه شدن زودرس دچار می‌شوند.
شیمی درمانی یا پرتو درمانی
درمان بیماری‌های سرطان می‌تواند برای مدتی یا برای همیشه تخمک گذاری را متوقف سازد. این موضوع می‌تواند موجب یائسگی زودرس شود.
جراحی
برخی از جراحی‌ها همچون برداشتن تخمدان یا آسیب دیدن آن یا برداشتن رحم منجر به یائسگی زودرس می‌شوند.
همچنین بخوانید: درمان تاخیر در قاعدگی
تشخیص یائسگی زودرس
در شروع یائسگی زودرس علائم اصلی را می‌توان در قاعدگی نامنظم و تاخیر در قادگی به مدت 1 سال مشاهده نمود. با دیدن علائم بهتر است به پزشک متخصص مراجعه نموده تا علت مورد بررسی قرار گرفته و پزشک درمان صحیح را تجویز نماید. اغلب پزشک برای تشخیص علت یائسه شدن زودرس آزمایشاتی را تجویز می‌کند که در آن به بررسی سطح برخی از هورمون‌ها می‌پردازد. از راج ترین مواردی که در آزمایش مورد بررسی قرار می‌گیرند عبارتند از :
- استروژن
- هورمون آنتی مولرین
- پرولاکتین
- هورمون تحریک فولیکول
- هورمون تحریک کننده تیروئید
- کاریوتیپ
- ژن
- درمان یائسه شدن زودرس
معمولا در ابتدای یائسگی زودرس درمان خاصی مورد نیاز نمی‌باشد. اما پزشک بنا به تشخیص خود ممکن هورمون درمانی را آغاز کرده تا بتواند علائم یائسه شدن زودرس را کاهش داده یا متوقف سازد. برخی از درمان‌ها عبارتند از:
- درمان جایگزینی هورمون
- هورمون درمانی یائسگی
عوارض یائسگی زودرس
عوارض ناشی از یائسه شدن زودرس عبارتند از:
ناباروری
از اصلی‌ترین و نگران کننده ترین عوارض یائسگی زودرس می‌توان به عدم باروری اشاره نمود.
کم شدن سطح استروژن
هورمون اصلی که با یائسگی به شدت کاهش می‌یابد استروژن می‌باشد که کمبود آن عوارض زیر را به همراه دارد:
- پارکینسون
- افسردگی
- پوکی استخوان
- بیماری‌های قلبی
- زوال عقل
سخن پایانی
یائسگی روند طبیعی بدن زنان می‌باشد. حال اگر عاملی باعث مشکل در روند این فرایند طبیعی شود می‌تواند هورمون‌های استروژن و پروژسترون را دچار افت و خیز کرده و منجر به یائسگی زودرس شود. اگر در هنگام مشاهده اولین علائم از یائسگی سریع به پزشک متخصص مراجعه کنید که این کار می‌تواند روند پیشرفت آن را کاهش یا متوقف نماید.
برای تماس با مطب دکتر ناهید مظاهری با تجربه درخشان 20 ساله در حوزه ی متخصص زنان با شماره زیر تماس بگیرید:
