از تصمیمات مهم زوج ها در زندگی زناشویی، تصمیم به بچهدار شدن میباشد. در برخی موارد زوج ها در این مسیر دچار مشکل میشوند و ممکن است در زمان موردنظر بچهدار نشوند. این موضوع میتواند موجب نگرانی آنها شود و تصور کنند که نابارور هستند. اما بهتر است در ابتدا بدانیم ناباروری به معنای عقیم بودن نمیباشد.در گذشته تصور عموم از ناباروری وجود مشکل در زنان بود اما امروز با پیشرفت روز افزون علم پزشکی میدانیم که مشکل ناباروری میتواند هم از زنان و هم از مردان باشد. این مشکل علاوه بر افرادی که سابقه بارداری نداشتهاند میتواند در افراد باسابقه بارداری هم دیده شود.
ناباروری چیست؟
ناباروری به معنای باردار نشدن پس از یک سال رابطه جنسی بدون پیشگیری است. البته این نکته را توجه داشته باشید که در زنان زیر 35 سال به مدت یک سال و در زنان بالای 35 سال به مدت 6 ماه باید رابطه جنسی منظم و بدون پیشگیری وجود داشته باشد تا درصورت باردار نشدن فرد بگوییم نابارور است.
حدود 20 درصد از زوج های ایرانی از مشکل ناباروری رنج میبرند. علت ناباروری 40 درصد مربوط به زنان و 40 درصد مربوط به مردان میباشد. 10 درصد مربوط به هر دوی آنها میباشد و 10 درصد هم ممکن است علت ناباروری اصلاً مشخص نباشد.
علت ناباروری زنان
دستگاه تولید مثل زنان شامل تخمدانها، لولههای رحمی و رحم میباشد. اختلال در هرکدام از این اندامها میتواند منجر به ناباروری شود. ازجمله اختلالات رایج که منجر به ناباروری زنان میشود عبارتاند از:
- اختلال در رحم
- اختلال در تخمکگذاری
- انسداد لوله های رحمی
- اندومتریوز
- مشکلات دستگاه ایمنی بدن
- اختلالات هورمونی
- ناهنجاریهای مادرزادی مانند اختلالات سیستم تناسلی
- سن بالای 35 سال
- یائسگی زودرس
- مشکلات دهانۀ رحم
علت ناباروری مردان
عوامل متعددی میتواند در ناباروری مردان دخیل باشد که وابسته به مشکلات تولید اسپرم و یا انتقال آن میباشد. یکی از تست های مهمی که از مردان برای تشخیص ناباروری آنان گرفته ی شود، تست مایع منی میباشد. تولید اسپرم میتواند تحت تأثیر عوامل مختلفی همچون هورمونها، بیماریهای مزمن، بیماریهای دوران کودکی، جراحی و سبک زندگی قرار گیرد. ازجمله علت های مختلفی که نقش مهمی در ناباروری مردان دارند عبارتاند از:
- شکل غیرطبیعی اسپرم
- تعداد کم اسپرم
- کاهش حرکت اسپرم
- عدم بلوغ اسپرم
- عفونتهای منتقله از راه جنسی
- اختلال در نعوظ
- انسداد مسیر اسپرم
- ضربه به ناحیه تناسلی
- عدم نزول بیضهها
- واریکوسل
- اختلال در تولید اسپرم
- استعمال دخانیات و الکل به میزان زیاد
- آسیب به علت سرطان و درمانهای آن رادیوتراپی و شیمی درمانی
- مصرف برخی از داروها
تشخیص علت ناباروری
در ابتدا برای تشخیص علت ناباروری، ممکن است از آزمایش آنالیز سپرم استفاده شود تا کیفیت و کمیت اسپرم مردان مورد بررسی قرار گیرد. اگر در اسپرم مرد مشکلی وجود نداشته باشد، سپس به بررسی مشکلات ناباروری در زنان پرداخته میشود که معمولاً اولین اقدام آزمایش خون میباشد تا سطح هورمونهای مختلف را بررسی کنند.
آزمایش های مختلفی که برای بررسی بیشتر علت ناباروری صورت میگیرد شامل موارد زیر میباشد:
1-نمونه برداری از آندومتر یا دیواره رحم (برای تشخیص وجود مشکل در بافت رحم)
2-سونوگرافی واژینال یا عکس رنگی رحم (برای بررسی سلامت لوله رحم و تشخیص دقیقتر مشکلات رحمی)
3– لاپاراسکوپی( در صورت عدمتشخیص مشکل توسط روشهای فوق، این روش توسط پزشک انجام میگیرد. به این صورت که پزشک با ایجاد یک برش کوچک در نزدیکی ناف و وارد کردن یک لوله بلند و باریک مجهز به دوربین به درون شکم، محیط بیرون رحم و تخمدانها و لوله های رحم را بررسی میکند.
آزمایش های تشخیص علت ناباروری در مردان
- بررسی مایع منی یا اسپرمو گرام (قبل از گرفتن نمونه باید حداکثر دو روز از انزال پرهیز شود.)
- تعیین سطح TsH ,FsH ,LH ,PRl ,Te2-
- سونوگرافی برای بررسی واریکوسل
آزمایش های تشخیص علت ناباروری در زنان
- آزمایش خون
- AmH ,FSH-
- سونوگرافی
- هیسترو سالپنگو گرافی
درمان ناباروری
ناباروری قابل درمان میباشد و بسته به این که علت آنچه باشد روشهای درمانی متفاوتی دارد. در روشهای درمانی ابتدا از روشی استفاده میشود که ریسک کمتری داشته باشد و اگر نتیجه لازم گرفته نشود در آن صورت به سراغ سایر روشها میروند. برخی از این روشها عبارتاند از:
درمان ناباروری در مردان:
- تغییر سبک زندگی مانند حذف مصرف دخانیات و الکل و ورزش کردن.
- درمان دارویی (برخی از داروها موجب افزایش تعداد اسپرم و افزایش حرکت اسپرم میشود. این داروها میتوانند عملکرد پروستات، تولید اسپرم و کیفیت اسپم را افزایش دهند.)
- جراحی واریکوسل
- بازیابی اسپرم برای زمانی که تعداد اسپرم خیلی کم باشد.
درمان ناباروری در زنان:
- تحریک تخمکگذاری با دارو
- تلقیح درون رحمی اسپرم یا ” ال یو ال “
- ” آی جی وی ” که روشی است در آن لقاح در خارج و در محیط آزمایشگاه صورتی گیرد و سپس نطفه لقاح یافته به رحم منتقل میشود.
- روشی است که در آنلقاح در محیط آزمایشگاه صورت میگیرد و فوراً به لوله های رحم زن منتقل میشود.ICSI
سخن پایانی
ناباروری مشکلی از است که برخی از زوج ها با آن سروکار دارند که خوشبختانه درمانهای مختلفی برای آن وجود دارد. بهتر است بدانید که بهکارگیری هر یک از روشهای درمانی میتواند شانس باروری را 25 تا 30 درصد افزایش دهد. بنابراین بهتر است در ابتدا از روشهای درمانی سادهتر و کمخطرتر استفاده کنید.
برای تماس با مطب دکتر ناهید مظاهری با تجربه درخشان 20 ساله در حوزه ی دکتر زنان و زایمان با شماره زیر تماس بگیرید: